STAN UMYSLU TOURETTE`A

Na temat dziwnej przypadłości, zwanej też ,chorobą tików, bądz nerwicą natręctw,pisał w 19 wieku francuski lekarz  Gil dela Tourette`a . To właśnie jego nazwiskiem nazwano, zespół dziwnych objawów chorobowych,nękających wielu ludzi na świecie.Na tę przypadłośc chorowali  Mozart i Klaudiusz.

                                                 "  DISABLED  UNDER  the  CURSE   "                               

---

Tajemna sila nieprawości skrzętnie niszcząca moją dusze, ma struktóre psychiczną. Budujacą swe labirynty by nie  dotrzeć do prawdziwej tożsamości ,rzeczywistej swiadomości człowieczeństwa. Druzgocąca moje ''ego'' którego nie można już rozpoznać.Siła zżerająca mą aktywną dusze niczym tasiemiec uzbrojony, który i tak odrosnie silą tego do którego się przyssał. Pasożytnicze tętno kreujące fałszywo rzeczywistość jednocześnie nie dające się pochwycić żadną myślą. Druzgocąc moją wole zmienia i wynaturza jej bieg, Zastrasza by nie dopuścić do kreatywnej siły biegnącej linią przeznaczenia. By nie dopuścić do poznania siły ''ego'' podsuwa plany nie dające się wcześniej rozpoznać. Mysląc iż pochodzą z twego intelektu, kroczysz za nimi ,by dać się zwieść,by stan energetyczny twego ''ja'' rozwial sie niczym echo na niewidzialnym wietrze. Dopuszczając cię do nadzieji, poznania nowych warstw twej duszy, podcina twe nogi by ponownie podnieść cię oślepiając fałszywym swiatłem. Tourettea jest pasożytem którego i tak nie zabijesz.

---

W  naszym kraju przeprowadzono pierwszą operacje na pacjęcie z Zespołem Tourette`a. Polegała ona na zainplantowaniu w czaszce , dwóch elektrod, stymulujących ultra dzwięki.  Specjalny nadajnik noszony ,przy boku pacjęta, utrzymuje stałe natęrzenie prądu.

 Zabieg  wykonał  w klinice na ul.Banacha w Warszawie  - neurochirurg  prof.dr Ząbek. Koszt tego pionierskiego zabiegu w 2005r, to około 40.OOO zł.

Takie a nie inne stany umysłu nosiłem w sobie przed laty. Jako że jest to schorzenie neurologiczne z objawami psychicznymi. Zmiane swej osobowości o której możesz czytac na pozostalych, linkach zawdzięczam DUCHOWI ŚWIĘTEMU ! i częściowo pracy nad samym sobą. ( zobacz link , świadectwa )

KOLEGIUM NAUCZYCIELSKIE W GLIWICACH

SPECJALNOSC : PEDAGOKIKA SPECJALNA
w zakresie oligofrenopedagogika

Ewelina Jęsiek


ROLA SPORTU W ŻYCIU OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
NA PRZYKLADZIE KARIERY SPORTOWEJ
MIROSLAWA ŻOCHOWSKIEGO

praca dyplomowa pod kierunkiem dr.H Pietrzak


GLIWICE 2005 

    FILOZOFIA   CODZIENNOŚCI   ----  LĘKI ,  STRACHY ,  FOBIE  ,  KOMPLEKSY,  TREMY .

Wyrządzamy  sobie  krzywdę, niepokojąc  się  nieszczęściami, które  ewentualnie  mogą na  nas  spaśc.Rozbudowana  wyobraznia  posyca lęk, że  utracimy  to co  czyni  nas  szczęśliwymi. Zmiast cieszyc się i byc szczęśliwymi  gdy  sprawy  układają się nam  pomyślnie - zaciemniamy  radosny  czas,wyobrażając  sobie np. utratę miłości  kogoś  bliskiego, czy też  wyrzucenia z pracy.Nic  w naszym  życiu nie jest pewne,wszystko podlega  pewnym  zmianom.Na  wiele  spraw nie mamy  wpływu,nawet  wtedy, gdy  wyrobiliśmy  w  sobie  "siłę  woli", czyli  umiejętnośc  przekładania  chęci  na  czyny.Ale  wyobrażanie  sobie, możliwych,domniemanych  niszczęśc,jest swoistym masochizmem.Co  więcej, stanowi  zagrożenie,bowiem  nie należy  zapominac  o  potężnej  sile,energi jej mocy  odziałyania.Lęk  jest  reakcją uczuciową ,pozbawioną  często  uzasadnienia w  świecie faktów.Rozgrywa się głównie  w  sferze  naszej  wyobrazni.Powstaje również  wtedy,gdy zagrożenie  jest,tylko  możliwe,a  nie faktyczne.Wiąże się to  z  czymś  co  może  dopiero,choc  wcale  nie  musi,a więc dotyczy  przyszłości.Na co  dzień, każdy  z nas ma  doczynienia  z różnymi postaciami lęku.Wymienię przykładowo,lęk  przed  poinią  sąsiadów,dający się  wyrazic  słowami :  Co  on ,czy  ona  o  mnie  powie,pomyśli  : To  liczenie  się  z opinią  środowiska, wywołuje kolejne rozmaite lęki,która  ograniczają wolnośc.Lęk przed  skutkami naruszenia, ustalonych  obyczjów,mocą  trdycji bywa  czasem  uzasadniony,jak  kolwiek nie należy  mu  się  poddawac.Większośc  nie  oznacza  racji, objektywnej,choc  jedynie subjektywnej, opartej  na braku  rozsadnego i racjonalnego myślenia  w  sprawie  której problem dotyczy.Nikt  z  nas nie  rodzi  się  odważny, bądz  tchórzliwy Odwagę  by  byc po swojemu, - często w  niezgodzie z oczekiwaniami i poglądami najbliższych.- trzeba  systematycznie w  sobie  wyrabiac.Zdarza  się  że  lęk, przed  nagłą ,możliwą  biedą ,nęka  tych,  którzy wzbogacili sie  nagle.Występuje tez lęk przed kradzieżą.Na tyle  silny,że  ograniczajaco-paraliżujący.Atmosfera  sensacji,wytworzona poprzez media,sprawia  iż żyjemy w atmosferze  cudzych  niepotrzebnych i niezasadnionych,dla nas lęków.Lęk  przejawia  się w  najrozmaitsze  sposoby.: zakłopotanie,brak  zaufania we  własne  siły ,chęc życia  gdzieś na odludziu,w totalnym  bezpieczeństwie( np. w zakonie)Sam  altruizm, jest jedynie przyczyną  braku zagospodarowania swej  duszy.Lęki  przechodza  w obsesje.Bywa też lęk  przed  zapadnięciem w  jakąs chorobę,sugestywnie ściągając  ją  na siebie.np. psychosomatyczne.Lęk potrafi  doprowadzic  do  stanów bezsenności, strachu  przed fizyczną  ciemnością,i  fizycznym  przebywaniem.Lęk  przed  samym  tylko słowem jak : piekło,wojna,śmierc.Strach przed  wojna  atomową.Lęki są  przedmiotem  dyskusji, a  racjonalna  analiza  leków,powoduje ich  znaczne,wyciszenie  w  swerze emocjonalnej.Myśląc  iż  się  nie  boimy, ponieważ  nas  to  nie dotyczy,kontrolujemy egoistycznie  strach, dla swej przyjemności.Oglądając  trilery,horory,ponieważ  sami  nie  wierzymy  w  ,duchy  itp.Na chwilke  jesteśmy dawcami  strachu, będąc jednak  jego  niewolnikiem,w  łagodnej  nieco sferze  , zwanej kompleksami, tremą  brakiem  wypowiedzi swego  własnego  zdania.Większa  aktywnośc  umysłowa, a co  za  tym idzie,fizyczna, która  zmusza  nas do  relacji  publicznych, powoduje, poddanie  wielu form  strachu, pod " nasze  stopy".Bywają  tez  lęki nie  określone,których  natury, nie  potrafimy  sobie  wyobrazic.Przełamywanie  lęków nie  jest łatwe i stanowi, swoista  próbę  charakteru.Lęki  należy  przezwyciężac,gdyż  innaczej sie  potęgują.Lękiem  może byc również  , lęk  przed  samym  lękiem.. Lęk  często  rodzi  sie  w  głowie bez konkretnych okoliczności.Przestraszyłem  się  kiedyś  grupki  pijanych  małolatów, byli  kilkaset metrów przede mną, i  wcale nie  oznaczało iz  wejdziemy na  siebie. Zniknęli .Przeszedłem  pareset  metrów, zapominajac o nich i  tu nagle....wyszli  z  bramy  dosłownie na mnie, ocierając się  o mnie.Element  strachu  wogóle nie  nastąpił.Jak  dobrze poszukac ,to  każdy  człowiek, czegoś  się  bał, boi, i będzie  bał.Gdy  nauczymy  się  pokonnywac  konkretne elementy  strachu, dokonywac  będziemy rzeczy  wielkich, zgodnych  z  naszymi  wcześniejszymi  zamierzeniami,blokowanymi  właśnie  przez  nasz  strach.Strach, podobnie jak  i  SIŁA są zakorzenione  w  nas,przez  pokolenia.Doświadczyłem tego  na  sobie, i choc elementem  wszelkiego strachu jest, mówiąc, oględnie lub dosłownie...grzech.   -----  To  Bóg daje  zwycięstwo  !!!  Przed  laty,  jak  wielu  zresztą  ludzi, bałem  się  śmierci,po  mimo  że  ponoc  jest  czymś  naruralnym.                                                                           Biblia mówi że   ::

                  WSZYSTKO  MOGĘ   W  TYM , KTÓRY  MNIE  WZMACNIA  !!!
                           LĘK   PRZED   CZŁOWIEKIEM,  ZASTAWIA   SIDŁA  !!
                    MOJE  JEDENASTE  PRZYKAZANIE  BRZMI :  NIE  BÓJ  SIĘ !!! 

 
Choroba Klaudiusza i Mozarta
czyli czym jest Zespół Tourette’a?

Mówi się o nich, że są nienormalni, opętani przez złe moce. Wykrzykują nieartykułowane dźwięki lub przekleństwa, piszczą, wiją się, rzucają na ziemię w konwulsyjnych drgawkach. W zależności od stopnia rozwoju, schorzenie to nazywa się nerwicą natręctw, chorobą tików mimicznych, ruchowych lub werbalnych. Syndrom Tourette'a, to zaburzenie neurologiczne z objawami psychicznymi, przejawiające się w przeróżny sposób. W ST nie ma dwóch jednakowych przypadków.

Geneza
Po raz pierwszy chorobę rozpoznał i opisał XIX wieczny francuski neurolog Georges Albert Gilles de la Tourette. Specjalizował się w hipnozie i tzw. syndromie niespokojnych nóg, jednak do historii przeszedł jako ten, który dogłębnie badał pacjentów dziwnie się zachowujących. Ich przypadłość nazywał „maladie des tics”, ale po jego śmierci schorzenie ochrzczono nazwiskiem lekarza. Pierwszym opisanym i zdiagnozowanym pacjentem w historii medycyny był markiz de Dampierre. Jeden z dziewięciu przypadków badanych przez lekarza. Praca Tourette’a okazała się przełomowa, dawała bowiem pełny obraz tej tajemniczej choroby.

Czym jest zespół Tourette’a?
Od 1885 roku czyli od momentu opisania pierwszego przypadku, medycyna nieustannie skupia swoją uwagę na tej tajemniczej chorobie. Do roku 1965 w piśmiennictwie opisano tylko 50 przypadków kwalifikowanych jako zespół Tourette'a.  W latach siedemdziesiątych XX wieku ponownie zwrócono uwagę na objawy syndromu Tourette’a jako jedną z najczęstszych przyczyn występowania tików. Do tej pory naukowcom udało się jedynie potwierdzić, iż jest to zaburzenie wrodzone, neurologiczne o podłożu genetycznym i że mężczyźni chorują pięciokrotnie częściej niż kobiety. W ostatnim dziesięcioleciu prowadzono wiele badań mających na celu identyfikację loci genomowych i genów, których mutacje mogą stanowić podłoże tej choroby. Stwierdzono, iż  ST może występować rodzinnie, jednak do dzisiaj nie udało się ustalić, jakie zmiany genetyczne leżą u jej podstaw. Postulowano także oddziaływanie niekorzystnych czynników środowiskowych w czasie ciąży lub wczesnego dzieciństwa na występowanie choroby. Zbadano, iż w syndromie Tourette’a występuje szereg objawów neurologiczno-psychiatrycznych. Jest to przypadłość nieuleczalna, a jej przebieg ma charakter przewlekły. Cechuje się tym, iż u pacjenta zaczynają występować nieskoordynowane przez niego gesty. Mogą to być tiki mimiczne, które powodują dziwne, wręcz odrażające grymasy twarzy lub tiki ruchowe, kiedy to pacjent wykonuje przedziwne ruchy, a jego ciało co jakiś czas spina się i sztywnieje w konwulsjach. Mogą to być również tiki werbalne lub echolalia , w zależności od natężenia są to echolalia natychmiastowe lub odroczone. Chory wykrzykuje wówczas pojedyncze słowa bądź całe zdania. Często okrzykom tym towarzyszą wulgaryzmy z podtekstem seksualnym lub religijnym. W zależności od natężenia choroby, zawołaniom tym może towarzyszyć gwizdanie, plucie lub ślinotok.

Początki choroby
Pierwsze syndromy chorobowe przeważnie pojawiają się w dzieciństwie. Dzieje się to najczęściej między trzecim, a 15 rokiem życia. Pojawiają się silne bóle w okolicy płatów skroniowych. Oprócz nich u dziecka diagnozowane są proste zaburzenia motoryczne, którym towarzyszą nasilające się problemy z koncentracją. Pojawiają się pierwsze pojedyncze odgłosy wydawane w sposób niekontrolowany. Zazwyczaj jest to mlaskanie, chrząkanie lub piski. Niepokojące może być również nadmierne wąchanie przez dziecko wszystkiego, co wpadnie mu w ręce. Z biegiem czasu zaburzenia te się nasilają. Dochodzą do nich kolejne dysfunkcje w postaci nadmiernego mrugania, wzmożonej mimiki, ruszania nosem, ruchów głowy i ramion, kopania. Objawy te nazywane są prostymi czy też łagodnymi, jednak z reguły nie występują one pojedynczo. Najczęściej po dziesiątym roku życia pojawia się u dzieci tzw. koprolalia-patologiczna. Polega ona na tym, iż dziecko odczuwa nie dającą się powstrzymać potrzebę wypowiadania wulgaryzmów lub przekleństw skierowanych do osób znajdujących się w ich otoczeniu. Ciekawostką jest to, iż dzieci często nawet nie znają znaczenia wypowiadanych słów. Przypadłość ta jest najbardziej przykrą z punktu widzenia psychologii społecznej. Powoduje u rodziców dziecka ogromne poczucie wstydu, a dziecko takie naraża na niezrozumienie czy wręcz wyśmiewanie i wykluczenie z grona rówieśników.

Niestety większość pacjentów cierpi na postać złożoną choroby. Znaczy to, iż wszystkie w/w czynniki chorobowe pojawiają się u nich jednocześnie. Chorzy ci podskakują, kręcą się, kucają, dotykają lub nawet uderzają siebie i innych, krzyczą, plują i obrzucają obelgami. Często występuje również sprawianie sobie bólu i samookaleczenie. Niemalże każdy pacjent wspomina o mimowolnym zwracaniu uwagi na siebie. Jest on tego w pełni jest świadomy, jednakże nie potrafi rozpoznać mechanizmu takiego zachowania.
Tak silne natężenie objawów syndromu Tourette’a utrudnia lub wręcz uniemożliwia ludziom normalne codzienne funkcjonowanie. Powoduje także, a może przede wszystkim, niezrozumienie i odsunięcie chorego poza nawias tzw. „normalnej” części społeczeństwa.

Więźniowie własnego ciała
Objawom behawioralnym towarzyszą często różne stany świadomości, stany lękowe lub maniakalne, różnego rodzaju fobie i natręctwa. Człowiek cierpiący na „ten przeklęty syndrom” boi się samego siebie, choroby i swoich reakcji na nią. Choroba ta dotyka nie tylko ciała, ale przede wszystkim dotyka fundamentów duszy. Zabiera pacjentom tożsamość, umysł, osobowość. Dlatego też zespołowi Tourette’a często wtóruje depresja, a także próby samobójcze. Chorzy przeważnie brani są za pijanych lub narkomanów. Dzieci w wieku szkolnym cierpiące na syndrom są wyszydzane i wyśmiewane przez kolegów.
 
Zdarza się, że nastolatki lub dorośli chorzy są ofiarami przemocy. Ich codzienność jest prawdziwym piekłem. Nie mogą uczestniczyć w życiu społecznym, są pozbawieni możliwości chodzenia na koncerty, wystawy, do kina, kościoła lub do teatru. Z obawy przed reakcjami ludzi nie korzystają z komunikacji miejskiej. Wyjście po zakupy, do fryzjera czy dentysty staje się wielkim problemem. Są wyrzucani z kawiarń, restauracji, urzędów. Konflikty z prawem są u chorych na syndrom Tourette’a na tzw. porządku dziennym, kiedy to wzywana jest policja związku z rzucanymi przez te osoby obelgami i wulgaryzmami. Pacjenci przyznają się do tego, iż niejednokrotnie myślą nawet o radykalnym posunięciu, jakim byłaby amputacja języka. Wyalienowanie chorych powoduje u nich przeróżne zaburzenia emocjonalne, załamania nerwowe, a co za tym idzie, brak nadziei na jakąkolwiek poprawę i niechęć do długotrwałego leczenia. Dlatego tak ważne jest odróżnianie choroby od charakteru.

Klaudiusz, Mozart i… Mirek
Osoby cierpiące na ST to bardzo często ludzie o nieprzeciętnej inteligencji, sile witalnej, poczuciu humoru. Metodą na oswojenie tej choroby bywa bawienie się nią. Na Tourette’a chorował cesarz Klaudiusz i wielki Wolfgang Amadeusz Mozart. Powszechnie uważa się, że 80 procent tej choroby ma podłoże psychiczne.
Leczenie behawioralne czy farmakologiczne zaledwie niweluje niektóre tiki lub zmniejsza ich natężenie. Farmaceutyki stosowane w leczeniu syndromu Tourette’a są przeważnie neuroleptykami lub preparatami z grupy leków psychotropowych stosowanych w leczeniu innych chorób psychicznych, takich jak schizofrenia czy nerwica natręctw, dlatego też tego rodzaju terapia powinna być stosowana bardzo ostrożnie. W przypadku ciężkich stanów stosuje się tzw. blokery kanału wapniowego lub zaleca zastrzyki z botulitoksyny. Podawanie tak silnych leków przez długi czas nie pozostaje bez wpływu ani na stan organów wewnętrznych (głównie trzustki i wątroby), ani na stan psychiki pacjenta. Jednym z najczęściej stosowanych leków jest haloperidol, zmniejszający poziom dopaminy w mózgu, która to odpowiada za przekaz energetyczny w przedniej części płatów skroniowych mózgu. Kuracja taka powoduje zaniki świadomości i utraty pamięci. Haloperidol tajne służby byłego Związku Radzieckiego wykorzystywały do torturowania swoich przeciwników. I tu koło się zamyka. Pacjenci nie chcą być otumaniani. Nie chcą zabijać swojej indywidualności. Twierdzą, że tak naprawdę każdy z nas nosi w sobie Tourette’a, tylko go tłamsi.
Podobnego zdania jest Mirek (42 lata). Pierwsze objawy zaczęły się u niego pojawiać w czwartej klasie szkoły podstawowej. Zaczął podskakiwać w czasie lekcji, wykrzykiwać przekleństwa. Był wyrzucany z klasy, a rodzice wzywani do dyrekcji szkoły. Ojciec obrzucał go wyzwiskami za nieodpowiednie zachowanie. Odkąd zachorował miał wszystkie „objawy książkowe” ST - dziwne, groteskowe, przerażające. Gdy jedne objawy się u niego kończą, w to miejsce pojawiają się inne.

Niechętnie wspomina dzieciństwo, mówi, że to jego najgorszy okres w życiu. Czas, o którym wolałby zapomnieć. Teraz próbuje żyć normalnie. Odnalazł swój własny sposób na życie z nieuleczalną chorobą. Jest nim dystans do zespołu Tourette’a i ogromne poczucie humoru wobec jego objawów i wobec samego siebie. Sposobem odreagowania napięcia fizycznego i stresu jest uprawianie sportu. Od kilku lat Mirek bierze udział w maratonach. Zainspirowany wyprawami polarnymi Marka Kamińskiego, samotnie pokonuje połacie śnieżne Laponii, tereny nad jeziorem Bajkał. Był na Grenlandii i z wyprawą na Mt. Blanc. To nowa wartość w jego życiu, sposób na wewnętrzne wyciszenie. Motywacja i pokora to dwa czynniki, dzięki którym chciałby osiągnąć zamierzone cele. Bez krytyki i poklasku, bez psychologa, psychiatry i sterydów.

Inny czyli gorszy?
Zdaniem neuropsychiatry Oliviera Sacks’a "Pacjenci z problemami natury neurologicznej to podróżnicy po niezwykłych krainach". Choć "zranieni" i "okaleczeni", potrafią znaleźć w sobie siłę, która zmienia ich tożsamość i życie, a tym samym ułatwia przetrwanie w nowych warunkach. Chorzy na syndrom Tourette’a zachowują się inaczej. Łamią normy kulturowe, społeczne, obyczajowe. Są dla nas inni. My jako ludzie boimy się „innego”. Dopóki nie poznamy jego odmienności, tego „innego” bierzemy za obcego i często traktujemy jako zagrożenie. Do tej pory mity wielu współcześnie żyjących plemion mówią o tym, iż ludźmi są tylko członkowie naszego klanu, wszyscy inni albo nie są w ogóle ludźmi albo są tylko podgatunkiem ludzi. Lęk przed nieznanym łagodzi poznanie. Nieznane staje się oswojone i przez to łatwiejsze do zaakceptowania. Ryszard Kapuścinski pisał: „(…) aby lepiej poznać siebie, trzeba poznać Innych, bo to właśnie Oni są tym zwierciadłem, w którym się przeglądamy, że aby zrozumieć lepiej samych siebie, trzeba lepiej zrozumieć Innych, móc się z nim porównać, mierzyć, skonfrontować”. My, wszyscy mieszkańcy Ziemi, jesteśmy inni wobec innych i ci inni są inni wobec nas. Jednak słownik synonimów polskiej wersji edytora tekstu największej na świecie firmy komputerowej, jako synonim słowa „inny” jako pierwsze w kolejności podaje takie określenia jak: kaleki, ułomny, inwalida, niepełnosprawny, upośledzony, inny człowiek. Krótko mówiąc, kilkadziesiąt milionów odbiorców polskiej wersji Worda codziennie jest indoktrynowanych poprzez unaocznione bliskoznaczniki. W kontekście braku równoważnych synonimów w wersji anglojęzycznej, można się w tym dopatrywać bezmyślnej i haniebnej dyskryminacji osób niepełnosprawnych. Kreowania wizerunku i utwierdzania fałszywych stereotypów odnoszących się do osób chorych lub kalekich. Stereotypów mających korzenie w katolickiej tradycji naszej kultury. Cytując za Ervingiem Goffmanem: „Księga Powtórzonego Prawa (28:27, 35) bodaj jako pierwszy tekst judeochrześcijańskiego kręgu kulturowego łączy fizyczną skazę z przekleństwem. Odtąd ów naturalno – kulturowy związek cierpienia -naznaczenia-winy staje się istotą piętna. Już Księga Kapłańska (21) zakazuje, by ci, którzy noszą jakiekolwiek cielesne piętno, nie zbliżali się do sacrum: ‘I rzekł Pan do Mojżesza mówiąc: […] Człowiek z nasienia twego […], który by miał zmazę, nie będzie ofiarował chleba Bogu swemu, ani przystąpi do służby jego; jeżeli będzie ślepy albo chromy; jeśli małego nosa, albo wielkiego, albo krzywego; jeśli złamanej nogi, jeśli ręki; jeśli garbaty; jeśli płynących oczu; jeśli mający bielmo na oku, jeśli świerzb ustawicznym jeśli parchy na ciele, albo wypukły. Wszelki, który by miał wadę […] nie przystąpi ofiarować ofiar Panu ani chlebów Bogu swemu […]; ponieważ ma wadę, a nie ma plugawić świątnice mojej”.

Za najważniejsze czynniki warunkujące, a tkwiące w środowisku, uważa się postawy społeczne wobec osób niepełnosprawnych, zachowanie się wobec nich oraz czynniki strukturalne danego społeczeństwa, które decydują o tym, że jest ono zorganizowane w sposób mający służyć przeciętnym pełnosprawnym obywatelom, a utrudniający osobom niepełnosprawnym korzystanie ze społecznych urządzeń i usług. Od tych czynników zależy integracja osób niepełnosprawnych ze społeczeństwem.

Według statystyk na syndrom Tourette’a choruje 5 na 100 tysięcy osób. Wyznacznikiem tego, czy społeczeństwo jest zdrowe nie jest jednak liczba sprawnych czy niesprawnych jego członków, a stosunek mieszkańców danego kraju do ludzi starszych, chorych lub niepełnosprawnych.

Katarzyna Warachim

Bibliografia
1.    Magazyn Pielęgniarek i Położnej – nr 4
2.    Sacks O., Antropolog na Marsie, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1995.
3.    L.Kutscher M., Attwood T., Wolff R., Dzieci z zaburzeniami łączonymi. ADHD, trudności w nauce, zespół Aspergera, zespół Tourette`a, depresja dwubiegunowa i inne zaburzenia, Wydawnictwo: K.E. Liber, Warszawa 2007.
4.    http://pl.wikipedia.org/wiki/Zesp%C3%B3%C5%82_Tourette'a
5.    http://pl.wikipedia.org/wiki/Georges_Gilles_de_la_Tourette
6.    www.e-mirek.go.pl
7.    http://www.tourette.pl/
8.    Robertson M., Baron-Cohen S., Zespół Tourette’a, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
9.    Goffman E., Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, Gdańsk GWP 2005.
10. Kapuściński R., Ten Inny, Wydawnictwo ZNAK, Kraków 2006.
11. http://www.ptnd.pl/nd28-symptomatologia.html